Aktualności
1. Podstawy prawne oraz tryb aktualizacji ewidencji gruntów i budynków
Aktualizacja ewidencji gruntów i budynków (katastru nieruchomości) jest jednym z podstawowych zadań wykonywanych w ramach prowadzenie tego rejestru publicznego.
Zasady prowadzenia ewidencji gruntów i budynków reguluje ustawa z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2005 r. Nr 240, poz. 2027) oraz przepisy wykonawcze do tej ustawy, tj. rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz. U. Nr 38, poz. 454). zwanego dalej "rozporządzeniem" oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2001 r. w sprawie wykazywania w ewidencji gruntów i budynków daych odnoszących się do gruntów, budynków i lokali, znajdujących się na terenach zamkniętych (Dz. U. Nr 84, poz. 911).
Zgodnie z art. 2 pkt 8 wymienionej ustawy ewidencja gruntów i budynków to jednolity dla kraju, systematycznie aktualizowany zbiór informacji o gruntach, budynkach i lokalach, ich właścicielach oraz o innych osobach fizycznych lub prawnych władających tymi gruntami, budynkami i lokalami. Zakres informacji gromadzonych w tym rejestrze publicznym określają przepisy art. 20 ust. 1 i 2. Stanowią one, że ewidencja gruntów i budynków powinna zawierać informacje dotyczące:
- gruntów - ich położenia, granic, powierzchni, rodzajów użytków gruntowych oraz ich klas gleboznawczych, oznaczenia ksiąg wieczystych lub zbiorów dokumentów,
- budynków - ich położenia, przeznaczenia, funkcji użytkowych i ogólnych danych technicznych (rok zakończenia budowy, liczba kondygnacji, rodzaj meteriału, z którego zbudowane są zewnętrzne ściany budynku),
- lokali - ich położenia, funkcji użytkowych oraz powierzchni użytkowej.
W ewidencji gruntów i budynków wykazuje się także:
- właściciela, a w odniesieniu do gruntów państwowych i samorządowych - inne osoby fizyczne lub prawne, w których władaniu znajdują się gruny i budynki lub ich części,
- informacje o miejscu zamieszkania lub siedzibie właścicieli i władających nieruchomościami,
- informacje o wpisaniu nieruchomości lub ich części składowych do rejestru zabytków,
- wartości nieruchomości.
Stosownie do art. 51 Prawa geodezyjnego i kartograficznego w ewidencji gruntów i budynków, założonej na podstawie dekretu z dnia 2 lutego 1955 r. o ewidencji gruntów i budynków (Dz. U. Nr 6 poz. 32), oprócze właściciela, do czasu uregulowania tytułu własności, wykazuje się także osobę władającego.
Szczegółowy zakres informacji gromadzonych w ewidencji gruntów i budynków, opis obiektów bazy danych ewidencyjnych relacji pomiędzy tymi obiektami oraz standard wymiany danych ewidencyjnych określają przepisy rozporządzenia.
Dla potrzeb ewidencji gruntów i budynków obszar kraju podzielono na:
- 3072 jednostek ewidencyjnych,
- 54007 obrębów ewidencyjnych,
- ponad 33,2 mln działek ewidencyjnych, w tym w granicach miast - 6.5 mln działek, a na terenach wiejskich - 26,7 mln działek.
Ewidencja gruntów i budynków, stosownie do art. 4 ust. 1 Prawa geodezyjnego i kartograficznego obejmuje również tereny zamknięte, o których mowa w art. 2 pkt 9 tej ustawy.
Prowadzenei ewidencji gruntów i budynków jako zadanie z zakresu administracji rządowej powierzone zostało starostom i prezydentom miast na prawach powiatu, działających przy pomocy geodetów powiatowych. Nadzór nad działalnością starostów (przezydentów miast) w tym zakresie sprawują wojewodowie za pośrednictwem wojewódzkich inspektorów nadzoru geodezyjnego i kartograficznego.
Istotne uprawnienia i obowiązki w zakresie ewidencji gurntów i budynków (katastru nieruchomości) ustawodawca przypisał Głównemu Geodecie Kraju, jako centralnemu organowi administracji rządowej właściwemu w sprawach geodezji i kratografii. Zgodnie z art. 7a pkt 5 Prawa geodezyjnego i kartograficznego na tym organie ciąży obowiązek opracowania zasad dotyczących techniczno-organizacyjnego przygotowania katastru i współdziałania w jego tworzeniu.
Należy rónież zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 wymienionej ustawy, obowiązek realizacji polityki państwa w zakresie geodezji i kartografii, w tym również w zakresie katastru nieruchomości, dotyczy całej Słuzby Geodezyjnej i Kartograficznej.
Obowiązek, nałożony na starostów i przezydentów miast, jako organów Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, dotyczny aktualizacji ewidencji gruntów i budynków i utrzymania jej w stanie aktualności wynika z art. 2 pkt 81 i art. 4 ust. 11 Prawa geodezyjnego i kartograficznego oraz §443 i rozporządzenia.
W celu zapewnienia ww. organom źródeł informacji, niezbędnych do aktualizacji ewidencji gruntów i budynków ustawodawca w art. art. 224 ust. 2 i 3 oraz art. 235 Prawa geodezyjnego i kartograficznego nałożył odpowiednia obowiązki na osoby i jednostki organizacyjne, które są właścicielami nieruchomości lub władają tymi nieruchomościami, a także na organy administracji publicznej, sądy oraz kancelarie notarialne.
Przepisami prawnymi, mającymi podobne znaczenie dla zapewnienia źródeł danych niezbędnych do aktualizacji operatu ewidencyjnego, są także:
- art. 126 Prawa geodezyjnego i kartograficznego,
- art. 15 ust. 1 i 27 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalnosci podmiotów realizujących zadanai publiczne (Dz. U. Nr 64, poz. 565),
- art. 365 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece8 (Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz 1361 z późn. zm.).
Aktualizacji operatu ewidencyjnego starosta dokonuje w ramach:
- bieżącego prowadzenia ewidencji - na podstawie dostępnych źródeł danyc hewidencyjnych,
- modernizacji ewidencji gruntów i budynków,
- okresowej weryfikacji danych ewidencyjnych.
Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne nie zawiera przepisów określających tryb oraz procedury aktualizacji ewidencji gruntów i budynków, ani też nie odsyła w tym zakresie do innych przepisów, w tym przepisów Kodeksu postępowanai administracyjnego. Kwestie te regulują jedynie przepisy § 45 - 47 rozporządzenia.
W świetle tych przepisów aktualizacja operatu ewidencyjnego może dokonywana w drodze czynności materialno-technicznych lub, gdy zachodza okoliczności określone w § w 47 ust. 3 rozporządzenia, w drodze decyzji administracyjnej.
Nie znajduje prawnego uzasadnienia teza, głoszona przez niektórych przedstawicieli Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, że brak zgłoszenia zmian danych ewidencyjnych, o którym mowa w art. 22 ust. 2 Prawa geodezyjnego i kartograficznego, zwalnia organ prowadzacy ewidencje gruntów i budynków z obowiązku aktualizacji operatu ewidencyjnego lub też stanowi przeszkodę do wykowywania procedur aktualizacyjnych.
Zgodnie z § 46 ust. 2 rozporządzenia starosta jest obowiązany wprowadzić zmiany w operacie ewidencyjnym wynikające z:
- Prawomocnych orzeczeń sądowych, aktów notarialnych ,ostatecznych decyzji administacyjnych, aktów normatywnych.
- Opracowań geodezyjnych i kartograficznych, przyjetych do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, zawierających wykazy zmian denych ewidencyjnych.
- Dokumentacji archtektoniczno-budowlanej gromadzonej i przechowywanej przez organy administracji publicznej.
- Ewidencji publicznych prowadzonych na podstawie innych przepisów.
Należy jednakże zwrócić uwagę, że z treści ww. § 46 ust. 2 nie wynika, że postanowienia każdego aktu notarialnego lub każdą informację zawartą w opracowaniu goedezyjnym, przyjetym do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, ujawnia się w operacie ewidencyjnym. Organ prowadzący ewidencję gruntów i budynków przed wszczęciem z urzędu procedur zmierzających do aktualizacji operatu ewidencyjnego powinien w każdym przypadku doknać oceny przydatności do tej aktualizacji dokumentów, w oparciu o które zamierza takiej aktualizacji dokonywać.
W szczególności nie ujawnia sięw ewidencji treści umów dotyczących użytkowania wieczystego i własności lokali, jeżeli skutki tych umów nie zostały wcześniej ujawnione w księdze wieczystej. Nie ujawnia się również w ewidencji gruntów i budynków projektów podziału nieruchomości, jeżeli projekty te podlegają zatwierdzeniu w podstawie przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami, a jednocześnie do organu nie zostały doręczone ostateczne decyzje o zatwierdzeniu tego podziału.
Przepis § 47 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że aktualizacji operatu ewidencyjnego dokonuje się niezwłocznie po uzyskaniu przez starostę odpowiednich dokumentów określających zmiany danych ewidencyjnych.
Należy przy tym mieć na uwadze, że ewidencja gruntów i budnynków jest katastrem wielofunkcyjnym, który, zgodnie z art. 21 Prawa geodezyjnego i kartograficznego, stanowi podstawę:
- planowania gospodarczego,
- planowania przestrzennego,
- wymiaru podatków i świadczeń,
- oznaczania nieruchomości w księgach wieczystych,
- statystyki publicznej,
- gospodarki nieruchomościami.
Aby ewidencja ta była w pełni przydatna dla ww. celów musi być aktualna, wiarygodna i prowadzona w jednolity sposób w skali całego kraju. Proces aktualizacji nie może być zatem uzależniony od woli podmiotów, które w tej ewidencji są uwidaczniane.
Należy jednocześnie podkreślić, że każda zmiana w operacie ewidencyjnym powinna być w odpowiedni sposób, adekwatny do charakteru zmiany, udokumentowana.
2. Źródła danych wykorzystywanych do aktualizacji EGiB
Źródła danych wykorzystywanych do aktualizacji ewidencji wymieniają § 35 - 37 oraz § 46 ww. rozporządzenia. Należą do nich w szczególności:
- prawomocne orzeczenia sądowe, w tym wpisy w dziale II ksiąg wieczystych, akty notarialne, ostateczne decyzje administracyjne, akty normatywne,
- materialy i informacje zgromadzone w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym, zawierające wyniki terenowych pomiarów geodezyjnych, klasyfikacji gleboznawzcej oraz powszechnej taksacji nieruchomości, a także opracowania fotogrametryczne,
- ewidencje i rejestry publiczne, prowadzone na podstawie odrębnych przepisów przez: sądy, organy administracji publicznej oraz państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne,
- dokumentacja architektoniczno-budowlana gromadzona i przechowywana przez organy administracji publicznej,
- wyniki oględzin (utrwalone w postaci protokołu oględzin).
Do rejestrów publicznych mających szczególne znaczenie z procesie aktualizacji ewidencji gruntów i budynków nalezy zaliczyć:
- elektroniczną księgę wieczystą,
- powszechny elektroniczny system ewidencji ludności (PESEL),
- krajowy rejestr urzędowy podmiotów gospodarki narodowej (REGON),
- państwowy rejestr granic i powierzchni jednostek podziału terytorialnego kraju (PRG),
- krajowy rejestr urzędowy podziału terytorialnego kraju (TERYT),
- państwowy rejestr nazw geograficznych.
Szczególowy wykaz podstawowych źródeł danych ewidencyjnych, wykorzystywanych do aktualizacji operatu ewidencyjnego zawiera poniższa tabela.
| Lp. | Rodzaj danych | Źródło danych |
| 1 | Dane przestrzenne i opisowe dotyczące granic działek ewidencyjnych, jednostek ewidencyjnych i obrębów ewidencyjnych. | Opracowania geodezyjne dotyczące w szczególności: zakładania i modernizacji EGiB, podziałów nieruchomości, rozgraniczeń nieruchomości, wznawiania i wyznaczania punktów granicznych, scaleń gruntów oraz związane z nimi decyzje administracyjne i orzeczenia sądowe. |
| 2 | Dane przestrzenne i opisowe dotyczące granic państwa. | Państwowy rejestr granic i powierzchni jednostek podziału terytorialnego kraju. |
| 3 | Dane opisowe dotyczące granic województw, powiatów i gmin. | Państwowy rejestr granic i powierzchni jednostek podziału terytorialnego państwa. |
| 4 | Dane przestrzenne i opisowe dotyczące użytków gruntowych. | Opracowania geodezyjne, ortofotomapa cyfrowa i wyniki pomiarów fotogrametrycznych, dane wektorowe LPIS oraz odpowiednie akty normatywne dotyczące użytków ekologicznych, plany urządzenia lasu oraz uproszczone plany urządzenia lasu. |
| 5 | Dane przestrzenne i opisowe dotyczące konturów klasyfikacyjnych. | Dokumentacja i decyzja dotycząca klasyfikacji gleboznawczej gruntów. |
| 6 | Dane przestrzenne i opisowe dotyczące budynków. | Geodezyjne pomiary sytuacyjne, geodezyjna inwentaryzacja obiektów budowlanych, ortofotomapa cyfrowa, wyniki pomiarów fotogrametrycznych (sterodigitalizacja), dokumentacja budowlana, oględziny i wywiady. |
| 7 | Dane określające prawa do nieruchomości oraz udziały we własności i władaniu. | Zawiadomienia o nowych wpisach do ksiąg wieczystych, akty notarialne, orzeczenia sądowe, decyzje administracyjne, dyspozycje zawarte w aktach normatywnych. |
| 8 | Dane dotyczące osób fizycznych | Zawiadomienia o nowych wpisach do ksiąg wieczystych, akty notarialne, orzeczenia sądowe, decyzje administracyjne oraz Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności (PESEL), |
| 9 | Dane dotyczące osób prawnych i jednostek organizacyjnych | Zawiadomienia o nowych wpisach do ksiąg wieczystych, akty notarialne, orzeczenia sądowe, decyzje administracyjne oraz Krajowy Rejestr Urzędowy Podmiotów Gospodarki Narodowej (REGON). |
| 10 | Dane opisowe dotyczące lokali | Dokumentacja inwentaryzacyjna i odpowiednie zaświadczenia starosty doręczone przez zainteresowanych, akty notarialne, zawiadomienia o nowych wpisach do ksiąg wieczystych. |
| 11 | Urzędowe nazwy miejscowości oraz nazwy ulic a także oznaczenia kodowe jednostek podziału terytorialnego kraju | Krajowy rejestr urzędowy podziału terytorialnego kraju (TERYT), państwowy rejestr nazw geograficznych. |
| 12 | Dane dotyczące rejonów statystycznych i obwodów spisowych | Krajowy rejestr urzędowy podziału terytorialnego kraju (TERYT). |
| 13 | Dane dotyczące wpisów do rejestrów zabytków | Decyzje wojewódzkiego konserwatora zabytków. |
| 14 | Numery porządkowe nieruchomości | Ewidencja numeracji porządkowej nieruchomości prowadzona przez gminy. |
| 15 | Wartość katastralna | Powszechna taksacja nieruchomości (dotychczas nie była przeprowadzana). |
Przy prowadzeniu ewidencji gruntów i budynków, w tym także przy jej aktualizacji nalezy mieć również na uwadze między innymi przepisy:
- art. 4010, art. 4411 oraz art. 4712 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. Nr 88, poz. 439 ze zm.);
- art. 20 ust. 213 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2000 r. Nr 56, poz. 679 z późn, zm.);
- art. 6 ust. 214 ustawy z dnia 29 sierpnia 2003 r. o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych (Dz. U. Nr 166, poz. 1612);
- art. 4 pkt 1115 ustawy z dnia z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2004 r. Nr.121, poz. 1266 z późn. zm.);
- art.5016 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. Z 2001 r. Nr 57, poz. 603 z późn. zm.);
- art. 14 ust. 717 oraz art. 40a ust. 318 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2000 r. Nr 56, poz. 679 z późn. zm.);
- art. 28 ust. 4 pkt 3 i art. 38 pkt 119 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. Nr 38, poz. 454 z późn. zm.);
- § 6 ust. 1 pkt. 2 lit. c rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na uzyskiwanie rent strukturalnych objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. z 2004 r. nr 114, poz. 1191);
- art. 18 ust. 220 ustawy z dnia 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych (Dz. U. Nr 28, poz. 169 z późn. zm.).
Proces aktualizacji ewidencji gruntów i budynków powinien być łączony z procesem dostosowywania tej ewidencji do obowiązujących przepisów prawa. Nowe dane wprowadzane do tego systemu powinny cechować się zgodnością z obowiązującymi przepisami prawa oraz standardami technicznymi.
Zgodnie z § 85 ust. 1 rozporządzenia dane mapy numerycznej oraz dane określające pola powierzchni działek ewidencyjnych, niespełniające obowiązujących standardów technicznych, podlegają systematycznej modyfikacji w ramach bieżącej aktualizacji operatu ewidencji. Skuteczne wykonywanie tego przepisu jest możliwe tylko wówczas, gdy jest przestrzegany, przez wykonawców prac geodezyjnych, i egzekwowany, przez osoby, które kontrolują opracowania geodezyjne przed ich przyjęciem do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, przepis § 85 ust. 221 tego aktu prawnego.
O dokonanych zmianach w danych ewidencyjnych starosta jest obowiązany zawiadomić:
- właściwe organy podatkowe podatku od nieruchomości, podatku rolnego oraz podatku leśnego - w wypadku zmian danych mających znaczenie dla wymiaru tych podatków;
- wydział ksiąg wieczystych właściwego miejscowo sądu rejonowego - w wypadku zmian danych objętych działem I ksiąg wieczystych;
- osoby, jednostki organizacyjne i organy, na wniosek których te zmiany zostały wprowadzone.
Zgodnie z art. 27 ust 322ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 z późn. zm.) do zawiadomienia starosta powinien dołączyć w każdym przypadku odpowiedni wypis z operatu ewidencyjnego (wypis z rejestru gruntów lub rejestru budynków lub rejestru lokali, albo też wypis z kartoteki budynków lub kartoteki lokali), a w uzasadnionych przypadkach także wyrys z mapy ewidencyjnej. Wykonywanie tego ustawowego obowiązku nie może być utożsamiane z udzielaniem informacji, o którym mowa w art. 24 ust. 2 Prawa geodezyjnego i kartograficznego.
3. Techniczne aspekty aktualizacji ewidencji gruntów i budynków
Przepisy § 3 rozporządzenia ustalają, że ewidencję gruntów i budynków prowadzi się w systemie informatycznym, którego podstawę stanowią komputerowe bazy danych ewidencyjnych.
Istotne rolę w utrzymaniu operatu ewidencyjnego w stanie aktualności a także zgodności z danymi źródłowymi odgrywa system informatyczny uruchomiony przez starostę dla potrzeb tego rejestru publicznego. Szczegółowy zakres wymagań dla takiego systemu określony został w wytycznych technicznych Głównego Geodety Kraju „Instrukcja G-5". Dokonując generalizacji tych wymagań, należy stwierdzić, że do prowadzenia ewidencji gruntów i budynków powinien być stosowany system informatyczny oparty na modelu danych zdefiniowanym w załączniku nr 4 do rozporządzenia i wyposażony w mechanizmy zapewniające w szczególności:
- integralność i spójność obiektów bazy danych ewidencyjnych wymienionych, w części II załączniku nr 4 do rozporządzenia;
- tworzenie i wydawanie, w postaci elektronicznej oraz analogowej: raportów, o których mowa w § 22 -32 rozporządzenia;
- wypisów z: rejestru gruntów, rejestru budynków, rejestru lokali, kartoteki budynków oraz kartoteki lokali;
- wyrysów z mapy ewidencyjnej;
- powiatowych zestawień zbiorczych danych objętych ewidencją gruntów i budynków, o których mowa w § 75 i 76 rozporządzenia;
- eksport i import danych ewidencyjnych zgodnie z zasadami określonymi w załączniku nr 4 do rozporządzenia;
- pełną kontrolę procesu aktualizacji bazy danych, a w szczególności w zakresie:
- poprawności struktur nowych danych wprowadzanych do systemu,
- dopuszczalnych wartości atrybutów obiektów bazy danych,
- spójności danych ewidencyjnych, określających właściwości geometryczne oraz położenie w przestrzeni obiektów tworzących treść mapy ewidencyjnej, z danymi ewidencyjnymi, które te obiekty opisują,
- pełną archiwizację zmienionych danych,
- równoczesne korzystanie z bazy danych przez wielu użytkowników systemu.
Stosownie do § 53 ust. 1 rozporządzenia system informatyczny stosowany do prowadzenia ewidencji gruntów i budynków powinien być wyposażony w mechanizmy kontroli dostępu do danych, o których mowa w części A w rozdziale II23 załącznika do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie dokumentacji przetwarzania danych osobowych oraz warunków technicznych i organizacyjnych, jakim powinny odpowiadać urządzenia i systemy informatyczne służące do przetwarzania danych osobowych (Dz. U. Nr 100, poz. 1024).
Mechanizmy te powinny również zapewniać jednoznaczną identyfikację osoby, która dokonała zmiany w danych ewidencyjnych oraz utrwalać datę i zegarowy czas, w których taka zmiana nastąpiła.
Do prowadzenia ewidencji gruntów i budynków w 2005 r. wykorzystywano w Polsce około 40 różnych programów komputerowych.
Dziewięć z tych programów, które były zainstalowane w 60 powiatach, umożliwia odpowiednie przetwarzanie i aktualizację zarówno ewidencyjnych danych przestrzennych jak i opisowych, systemową integrację obu kategorii tych danych, a także generowanie wymaganych rejestrów, kartotek oraz mapy ewidencyjnej.
Pozostałe programy komputerowe przeznaczone są bądź do prowadzenia części opisowej operatu ewidencyjnego bądź do prowadzenia mapy ewidencyjnej, przy czym część odpowiednich par tych programów zapewnia integrację części opisowej operatu ewidencyjnego z mapą ewidencyjną za pomocą interfejsu aplikacyjnego.
Prowadzenie ewidencji gruntów i budynków przy pomocy dwóch różnych programów komputerowych - jednego do prowadzenia części opisowej operatu ewidencyjnego a drugiego do prowadzenia mapy ewidencyjnej - zintegrowanych ze sobą za pomocą interfejsu aplikacyjnego, stasowane jest w 80 powiatach. W pozostałych 238 powiatach nie zapewniono dotychczas integracji części opisowej operatu ewidencyjnego z częścią kartograficzną.
Zapewnienie spójności i integralności danych opisowych i danych przestrzennych w polskim systemie katastralnym jest obecnie sprawą priorytetową. Z tego też względu istnieje potrzeba pilnej modernizacji systemów informatycznych stosowanych do prowadzenia ewidencji gruntów i budynków w 238 powiatach. Okazję do działań we tym zakresie stwarzają projekty, realizowane przez GUGiK oraz ARiMR na powierzchni obejmującej około 82 % powierzchni kraju, dotyczące wektoryzacji map katastralnych. Końcowym rezultatem tych projektów będą między innymi zintegrowane pliki ewidencyjnych danych opisowych i danych przestrzennych, wolne od błędów syntaktycznych i semantycznych. Zostaną więc stworzone warunki do automatycznej konwersji danych z dotychczasowego systemu informatycznego do systemu nowego, spełniającego wymagania, o których mowa wyżej.
Równolegle GUGiK wdrożył system testowania programów komputerowych przeznaczonych do prowadzenia ewidencji gruntów i budynków. Poszczególne etapy tego testowania publikowane są na stronie internetowej GUGiK.
Kolejnym problemem natury technicznej, dotyczącym polskiego systemu katastralnego, jest zmniejszenie pracochłonności w jego aktualizacji i eliminowanie błędów wynikających z wprowadzania nowych danych za pośrednictwem klawiatury. Do jego rozwiązywanie powinny przyczynić się działania podejmowane w ostatnich latach przez GUGiK. Jednym z nich jest budowa Integrującej Platformy Elektronicznej (IPE), która między innymi umożliwia wymianę danych pomiędzy ewidencją gruntów i budynków a systemami: elektronicznej księgi wieczystej, PESEL oraz REGON. Mechanizmy IPE umożliwiają również automatyzację procesu aktualizacji ewidencji gruntów i budynków.
W GUGiK opracowano również wytyczne w sprawie szczegółowych zasad wymiany danych zapisywanych na nośnikach elektronicznych pomiędzy ośrodkami dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej a podmiotami wykonującymi prace geodezyjne i kartograficzne. Celem tych opracowań jest zarówno automatyzacja procesu przetwarzania danych przez te podmioty jak i automatyzacja procesu aktualizacji operatu ewidencyjnego.
PODSUMOWANIE
Prowadzenie, w tym aktualizacja, złożonego i bogatego w treść systemu informacyjnego, jakim jest ewidencja gruntów i budynków, wymaga odpowiedniej organizacji, dobrze wyszkolonych pod względem prawnym i technicznym kadr a także odpowiedniej nowoczesnej infrastruktury teleinformatycznej.
W ostatnich latach przez organy Służby Geodezyjnej i Kartograficznej różnych szczebli podejmowane są głównie działania dotyczące infrastruktury teleinformatycznej oraz szkoleń. Przy ich prowadzeniu ujawniają się jednak niedostatki natury legislacyjnej oraz wady organizacyjne. Zatem te zagadnienia powinny stać się obecnie przedmiotem środowiskowej debaty i następnie działań podejmowanych przez właściwe organy.
Departament Informacji o Nieruchomościach
Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii
1. Art. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
8) ewidencji gruntów i budynków (katastrze nieruchomości) - rozumie się przez to jednolity dla kraju, systematycznie
aktualizowany zbiór informacji o gruntach, budynkach i lokalach, ich właścicielach oraz o innych osobach
fizycznych lub prawnych władających tymi gruntami, budynkami i lokalami,
2. Art. 4. 1. Dla obszaru całego kraju sporządza się i aktualizuje ewidencję gruntów i budynków, mapę zasadniczą oraz
mapy topograficzne, stanowiące podstawę do wykonywania innych rodzajów map.
3. § 44. Do zadań starosty związanych z prowadzeniem ewidencji należy:
2) utrzymanie operatu ewidencyjnego w stanie aktualności, tj. zgodności z dostępnymi dla organu dokumentami
i materiałami źródłowymi,
4. Art. 22, 2. Osoby, o których mowa w art. 20 ust. 2 pkt 1 i art. 51, są obowiązane zgłaszać właściwemu staroście wszelkie
zmiany danych objętych ewidencją gruntów i budynków, w terminie 30 dni licząc od dnia powstania tych zmian.
Obowiązek ten nie dotyczy zmian danych objętych ewidencją gruntów i budynków, wynikających z decyzji właściwych
organów.
3. Na żądanie starosty osoby, o których mowa w art. 20 ust. 2 pkt 1 i art. 51, zgłaszające zmiany są obowiązane
dostarczyć dokumenty geodezyjne, kartograficzne i inne niezbędne do wprowadzenia zmian w ewidencji gruntów
i budynków.
5. Art. 23. Właściwe organy, sądy i kancelarie notarialne przesyłają staroście odpisy prawomocnych decyzji i orzeczeń
oraz odpisy aktów notarialnych, z których wynikają zmiany danych objętych ewidencją gruntów i budynków, w terminie
30 dni od dnia uprawomocnienia się decyzji, orzeczenia lub sporządzenia aktu notarialnego.
6. Art. 12. Wykonawca prac geodezyjnych i kartograficznych jest obowiązany zgłosić do organów, o których mowa w art.
40 ust. 3, prace przed przystąpieniem do ich wykonania, a po wykonaniu prac przekazać powstałe materiały lub
informacje o tych materiałach do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.
7. Art. 15. 1. Podmiot prowadzący rejestr publiczny zapewnia podmiotowi publicznemu albo podmiotowi niebędącemu
podmiotem publicznym, realizującym zadania publiczne na podstawie odrębnych przepisów albo na skutek powierzenia
lub zlecenia przez podmiot publiczny ich realizacji, nieodpłatny dostęp do danych zgromadzonych w prowadzonym
rejestrze, w zakresie niezbędnym do realizacji tych zadań.
2. Dane, o których mowa w ust. 1, powinny być udostępniane drogą elektroniczną i mogą być wykorzystane wyłącznie
przez podmiot, któremu udostępniono dane do realizacji zadań publicznych.
8. Art. 365. 4. Centralna Informacja zapewni nieodpłatnie organom prowadzącym kataster nieruchomości bezpośredni
dostęp do bazy danych księgi wieczystej w części obejmującej dział pierwszy i drugi, w celu sprawdzenia zgodności
danych w katastrze nieruchomości z treścią wpisów w powyższych działach, bez prawa udostępniania danych z tej bazy
osobom trzecim.
9. § 47.3. W przypadku, gdy aktualizacja operatu ewidencyjnego wymaga wyjaśnień zainteresowanych lub uzyskania
dodatkowych dowodów, starosta przeprowadza w sprawie tej aktualizacji postępowanie administracyjne lub stosuje
art.22 w ust. 3 ustawy.
10. Art. 40. 1. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego, w porozumieniu z właściwymi naczelnymi organami
administracji państwowej, opracowuje podstawowe do określenia przebiegu i opisu procesów gospodarczych
i społecznych standardowe klasyfikacje i nomenklatury, wzajemne relacje między nimi oraz ich interpretacje.
2. Standardowe klasyfikacje i nomenklatury, o których mowa w ust. 1, wprowadza Rada Ministrów w drodze
rozporządzenia.
3. Wprowadzone w trybie ust. 2 standardowe klasyfikacje i nomenklatury stosuje się w statystyce, ewidencji
i dokumentacji oraz rachunkowości, a także w urzędowych rejestrach i systemach informacyjnych administracji
publicznej.
11. Art. 44. 1. (54) Organy prowadzące urzędowe rejestry, z wyjątkiem rejestrów sądowych, i systemy informacyjne
administracji publicznej zawierające dane o poszczególnych podmiotach są obowiązane do wpisywania numeru
identyfikacyjnego podmiotu nadanego w rejestrze podmiotów, posługiwania się nim przy przekazywaniu informacji
oraz stosowania jednolitych oznaczeń kodowych opisu podstawowych cech podmiotu, kodowanych według standardów
klasyfikacyjnych.
12. Art. 47. 1. (58) Prezes Głównego Urzędu Statystycznego prowadzi krajowy rejestr urzędowy podziału terytorialnego
kraju, zwany dalej "rejestrem terytorialnym".
3. Urzędowe rejestry i systemy informacyjne administracji publicznej są obowiązane do stosowania oznaczeń
kodowych przyjętych w rejestrze terytorialnym.
13. Art.20.2. W ewidencji gruntów i budynków uwzględnia się ustalenia planów urządzenia lasu i uproszczonych planów
urządzenia lasu dotyczące granic i powierzchni lasu.
14. Art. 6,2. Podmioty wykonujące zadania publiczne na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są obowiązane używać
urzędowych nazw ustalonych zgodnie z niniejszą ustawą, z uwzględnieniem odpowiednich przypadków deklinacji.
15. Art. 4. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
11) wyłączeniu gruntów z produkcji - rozumie się przez to rozpoczęcie innego niż rolnicze lub leśne użytkowanie gruntów;
nie uważa się za wyłączenie z produkcji gruntów, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 3, jeżeli przerwa w rolniczym
użytkowaniu tych obiektów jest spowodowana zmianą kierunków produkcji rolniczej i trwa nie dłużej niż 5 lat.
16. Art. 50. Grunty Zasobu niezbędne do korzystania z budynków i lokali, o których mowa w art. 42-44 i art. 48, oraz
grunty zabudowane niesłużące prowadzeniu działalności wytwórczej w rolnictwie uważa się za grunty wyłączone
z produkcji rolnej w rozumieniu przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
17. Art. 14.7. Starosta właściwy ze względu na położenie gruntu objętego zalesieniem dokonuje oceny udatności upraw
w czwartym lub piątym roku od zalesienia gruntu rolnego oraz przekwalifikuje z urzędu grunt rolny na grunt leśny,
jeżeli zalesienia gruntu dokonano na podstawie przepisów o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków
pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej.
18. Art. 40a.3. Łącznie z lokalami sprzedaje się grunty z przynależnościami, niezbędne do korzystania z lokali. Grunty pod
budynkami oraz grunty z budynkami związane, będące przedmiotem sprzedaży, uważa się za grunty wyłączone
z produkcji rolnej i leśnej w rozumieniu przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Grunty te podlegają z urzędu
ujawnieniu w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz ewidencji gruntów i budynków jako grunty
zabudowane.
19. Art. 38. Przy ustalaniu podlegania ubezpieczeniu domniemywa się, że: właściciel gruntów zaliczonych do użytków
rolnych dzierżawca takich gruntów, jeżeli dzierżawca jest zarejestrowany w ewidencji gruntów i budynków, prowadzi
działalność rolniczą na tych gruntach.
20. Art. 18. 2. Nazwa spółki i sktad zarządu spótki oraz obszar wspólnoty gruntowej i wykazy uprawnionych do
korzystania z tej wspólnoty podlegają z urzędu wpisowi do ewidencji gruntów. Wszelkie późniejsze zmiany w obszarze
wspólnoty gruntowej i w wykazie osób uprawnionych, jak również zmiana statutu i zmiany w składzie osobowym
zarządu, zgłasza do ewidencji zarząd spółki.
21. 2. Dokumentacja geodezyjna i kartograficzna, określająca dane ewidencyjne, przyjmowana do państwowego zasobu
geodezyjnego i kartograficznego, powinna spełniać wymagania rozporządzenia w zakresie formatu danych i
standardów technicznych tych danych oraz zawierać wykaz zmian danych ewidencyjnych, o którym mowa w § 46 ust.2
pkt. 2 i ust. 3.
22. Art. 27. (5) 1. W razie niezgodności danych katastru nieruchomości z oznaczeniem nieruchomości w księdze
wieczystej sąd rejonowy dokonuje - na wniosek właściciela nieruchomości lub wieczystego użytkownika - sprostowania
oznaczenia nieruchomości na podstawie danych katastru nieruchomości.
2. Sprostowanie, o którym mowa w ust. 1, może być dokonane także z urzędu, na skutek bezpośredniego sprawdzenia
danych w bazie danych katastru nieruchomości lub zawiadomienia jednostki prowadzącej kataster nieruchomości.
3. Do zawiadomienia, o którym mowa w ust. 2, dołącza się wypis z operatu katastralnego, a gdy jest to niezbędne -
także wyrys z mapy katastralnej lub inny dokument stanowiący podstawę sprostowania oznaczenia nieruchomości.
4. Organ prowadzący kataster nieruchomości zapewni nieodpłatnie sądom, które zakładają i prowadzą księgi wieczyste
w systemie informatycznym, bezpośredni dostęp do bazy danych katastru nieruchomości w celu sprawdzenia
oznaczenia nieruchomości,
23. 1. W systemie informatycznym służącym do przetwarzania danych osobowych stosuje się mechanizmy kontroli
dostępu do tych danych.
2. Jeżeli dostęp do danych przetwarzanych w systemie informatycznym posiadają co najmniej dwie osoby, wówczas
zapewnia się, aby:
a) w systemie tym rejestrowany byt dla każdego użytkownika odrębny identyfikator,
b) dostęp do danych byt możliwy wyłącznie po wprowadzeniu identyfikatora i dokonaniu uwierzytelnienia.
